در دنیای امروزی، توانایی تمرکز هنگام درس خواندن، چه در کلاس های حضوری و چه در بستر های نوین آموزشی مانند پلتفرم کلاس آنلاین کلاسینار، به یک مهارت حیاتی تبدیل شده است. بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان با چالش حفظ تمرکز دست و پنجه نرم می کنند، چالشی که می تواند به طور مستقیم بر کیفیت یادگیری و نتایج تحصیلی آن ها تاثیر بگذارد. خوشبختانه، با به کارگیری تکنیک ها و استراتژی های مناسب، می توان این مهارت را تقویت کرد و از زمان مطالعه بهترین بهره را برد. کلاسینار با فراهم آوردن امکاناتی نظیر ضبط کلاس، تخته وایت برد تعاملی و محیطی کاربر پسند، تلاش می کند تا بخشی از موانع یادگیری آنلاین را برطرف سازد، اما در نهایت، این خود شما هستید که باید سکان تمرکزتان را به دست بگیرید.
اهمیت تمرکز در هنگام درس خواندن
تمرکز، در واقع همان توانایی هدایت ارادی توجه به یک موضوع خاص و نادیده گرفتن سایر محرک ها است. وقتی هنگام درس خواندن متمرکز هستید، مغز شما اطلاعات را بهتر پردازش می کند، مطالب عمیق تر در حافظه بلند مدت شما ثبت می شوند و درک شما از مفاهیم پیچیده افزایش می یابد. تمرکز بالا به معنای مطالعه کارآمد تر است؛ یعنی در زمان کمتر، حجم بیشتری از مطالب را با کیفیت بالاتری یاد می گیرید. این امر به ویژه در کلاس های آنلاین که نیاز به خود انضباطی بیشتری دارند، اهمیت دو چندانی پیدا می کند.
عوامل نداشتن تمرکز در هنگام درس خواندن
دلایل مختلفی می توانند منجر به کاهش تمرکز شوند. از جمله مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوامل محیطی: سر و صدای زیاد، نور نامناسب، دمای نامطلوب اتاق، و به هم ریختگی فضای مطالعه.
- عوامل درونی: خستگی جسمی و ذهنی، استرس و اضطراب، گرسنگی یا تشنگی، و افکار مزاحم.
- عوامل مرتبط با محتوا: دشواری یا کسل کننده بودن مطلب درسی.
- عوامل دیجیتال: وسوسه چک کردن شبکه های اجتماعی، اعلان های تلفن همراه و گشت و گذار بی هدف در اینترنت. چه در کلاس حضوری باشید و چه در یک کلاس آنلاین از طریق پلتفرمی مانند کلاسینار، این عوامل می توانند به طور جدی مانع یادگیری شما شوند.
حال به بررسی روش هایی می پردازیم که به شما کمک می کنند تا بر این چالش ها غلبه کرده و تمرکز خود را به طور چشمگیری افزایش دهید:
تکنیک های افزایش تمرکز در هنگام درس خواندن
- ایجاد محیطی آرام و استاندارد برای مطالعه اولین قدم برای داشتن تمرکزی پایدار، فراهم کردن یک فضای فیزیکی مناسب است. مکانی را انتخاب کنید که ساکت، منظم و به دور از رفت و آمد دیگران باشد. نور کافی، تهویه مناسب و یک میز و صندلی راحت، از ملزومات یک محیط مطالعه ایده آل هستند. سعی کنید میز کارتان را خلوت نگه دارید و فقط وسایل ضروری برای مطالعه همان درس را روی آن قرار دهید. این کار به ذهن شما کمک می کند تا کمتر دچار آشفتگی شود.
- مشخص کردن اهداف آموزشی شفاف و قابل دستیابی قبل از شروع هر جلسه مطالعه، دقیقا مشخص کنید که چه چیزی می خواهید یاد بگیرید و به چه هدفی می خواهید برسید. اهداف خود را به بخش های کوچکتر و قابل مدیریت تقسیم کنید. به عنوان مثال، به جای اینکه بگویید “امروز باید کل فصل فیزیک را بخوانم”، بگویید “امروز سه مبحث اول فصل فیزیک را مطالعه کرده و ده مسئله مرتبط با آن را حل می کنم”. داشتن اهداف واضح، مسیر را برای شما روشن تر کرده و انگیزه تان را افزایش می دهد.
- برنامه ریزی زمانی هوشمندانه برای درس خواندن یک برنامه مطالعاتی منظم و واقع بینانه برای خودتان تنظیم کنید. در این برنامه، زمان مشخصی را به هر درس یا مبحث اختصاص دهید و به آن پایبند باشید. سعی کنید زمان هایی از روز را برای مطالعه انتخاب کنید که معمولا پر انرژی تر و هوشیار تر هستید. استفاده از یک تقویم یا دفتر برنامه ریزی می تواند در این زمینه بسیار مفید باشد.
- اطلاع رسانی برنامه درسی به اطرافیان برای حمایت بیشتر برنامه مطالعاتی خود را با اعضای خانواده و دوستان نزدیکتان در میان بگذارید. از آن ها بخواهید که در ساعات مطالعه، مزاحم شما نشوند و شرایط را برای تمرکز شما فراهم کنند. وقتی دیگران از برنامه شما مطلع باشند، احتمال اینکه ناخواسته باعث حواس پرتی شما شوند، کمتر می شود.
- مدیریت و حذف عوامل برهم زننده تمرکز مهم ترین عامل حواس پرتی در دنیای امروز، تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی است. هنگام مطالعه، تلفن همراه خود را در حالت سکوت قرار دهید یا آن را از اتاق خارج کنید. اعلان های شبکه های اجتماعی و ایمیل را غیر فعال کنید. اگر از کامپیوتر برای مطالعه استفاده می کنید، تمام برنامه ها و تب های غیر ضروری مرورگر را ببندید.
- بهره گیری از روش پومودورو برای مدیریت زمان و انرژی تکنیک پومودورو یک روش مدیریت زمان محبوب است که در آن، کار یا مطالعه به بازه های زمانی ۲۵ دقیقه ای تقسیم می شود و پس از هر بازه، یک استراحت کوتاه ۵ دقیقه ای در نظر گرفته می شود. پس از چهار پومودورو (یعنی ۱۰۰ دقیقه کار و ۱۵ دقیقه استراحت)، یک استراحت طولانی تر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه ای خواهید داشت. این روش به حفظ تمرکز و جلوگیری از خستگی ذهنی کمک زیادی می کند.
- ارزیابی پیشرفت و پیگیری وظایف مطالعاتی به طور منظم روند پیشرفت خود را بررسی کنید. ببینید آیا طبق برنامه پیش می روید یا خیر. کارهایی را که با موفقیت به اتمام رسانده اید، علامت بزنید. این کار حس خوبی به شما می دهد و انگیزه تان را برای ادامه مسیر تقویت می کند.
- تاثیر فعالیت بدنی منظم بر قدرت تمرکز ورزش منظم نه تنها برای سلامت جسمی مفید است، بلکه تاثیر قابل توجهی بر بهبود عملکرد مغز، از جمله افزایش تمرکز و حافظه دارد. سعی کنید حداقل سه بار در هفته، هر بار به مدت ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط مانند پیاده روی سریع، دویدن یا دوچرخه سواری داشته باشید.
- اصلاح و بهبود شیوه‌های یادگیری شخصی روش های مختلف مطالعه را امتحان کنید تا ببینید کدام یک برای شما موثرتر است. برخی افراد با خواندن بلند مطالب بهتر یاد می گیرند، در حالی که برخی دیگر ترجیح می دهند خلاصه نویسی کنند یا نقشه ذهنی بکشند. از اینکه روش های سنتی خود را تغییر دهید و به دنبال راهکارهای جدید باشید، نترسید.
- سیستم پاداش دهی برای تقویت انگیزه برای دستیابی به اهداف مطالعاتی خود، پاداش های کوچکی در نظر بگیرید. مثلا بعد از تمام کردن یک فصل دشوار یا گرفتن نمره خوب در یک آزمون، خودتان را به یک فعالیت مورد علاقه تان مهمان کنید. این کار به حفظ انگیزه و ایجاد یک چرخه مثبت کمک می کند.
- پرسشگری فعال برای درگیری ذهنی بیشتر با مطالب هنگام مطالعه، سعی کنید به طور فعال با محتوا درگیر شوید. از خودتان سوال بپرسید: “نویسنده چه می خواهد بگوید؟”، “نکته اصلی این پاراگراف چیست؟”، “این مطلب چه ارتباطی با مطالبی که قبلا یاد گرفته ام دارد؟”. این کار به جای مطالعه منفعلانه، ذهن شما را فعال نگه می دارد و تمرکزتان را افزایش می دهد.
- هنر یادداشت برداری موثر حین مطالعه یادداشت برداری یکی از بهترین راه ها برای حفظ تمرکز و درک عمیق تر مطالب است. نکات کلیدی، تعاریف مهم و سوالاتی که برایتان پیش می آید را یادداشت کنید. می توانید از روش های مختلفی مانند خلاصه نویسی، استفاده از نمودار یا نقشه ذهنی بهره ببرید. در پلتفرم کلاسینار نیز امکاناتی مانند تخته وایت برد می تواند به شما در این زمینه کمک کند، به خصوص اگر استاد از آن برای دسته بندی مطالب استفاده کند.
- اهمیت خواب و استراحت با کیفیت در یادگیری کمبود خواب تاثیر مستقیمی بر کاهش تمرکز، حافظه و توانایی یادگیری دارد. سعی کنید هر شب ۷ تا ۸ ساعت خواب با کیفیت داشته باشید. یک برنامه خواب منظم به تنظیم ساعت بیولوژیک بدن شما کمک کرده و باعث می شود صبح ها با انرژی بیشتری از خواب بیدار شوید.
- نقش تغذیه سالم در بهبود عملکرد مغز و تمرکز آنچه می خورید بر عملکرد مغز شما تاثیر می گذارد. از مصرف بیش از حد مواد قندی، غذاهای فرآوری شده و کافئین خودداری کنید. به جای آن، از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین های کم چرب و چربی های سالم در رژیم غذایی خود استفاده کنید. نوشیدن آب کافی را نیز فراموش نکنید.
- مهارت تند خوانی برای درک سریعتر مطالب تند خوانی فقط به معنای سریع خواندن نیست، بلکه شامل تکنیک هایی برای درک بهتر و سریعتر مطالب نیز می شود. یادگیری مهارت تند خوانی می تواند به شما کمک کند تا در زمان کمتر، حجم بیشتری از اطلاعات را پردازش کنید و تمرکز خود را حین خواندن متون طولانی حفظ نمایید.
- ضرورت وقفه های کوتاه و مفید در طول مطالعه مطالعه طولانی مدت و بدون وقفه می تواند منجر به خستگی ذهنی و کاهش تمرکز شود. هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه یکبار، یک استراحت کوتاه ۵ تا ۱۰ دقیقه ای به خودتان بدهید. در این مدت می توانید کمی قدم بزنید، حرکات کششی انجام دهید یا به یک موسیقی آرامش بخش گوش دهید.
- رهایی از کمال طلبی افراطی در مسیر یادگیری کمال گرایی بیش از حد می تواند مانع بزرگی بر سر راه یادگیری و تمرکز باشد. به جای اینکه تلاش کنید همه چیز را بی نقص انجام دهید، روی پیشرفت تدریجی تمرکز کنید. اشتباه کردن بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری است. از اشتباهات خود درس بگیرید و به مسیرتان ادامه دهید.
- فواید و چالش های یادگیری به صورت گروهی مطالعه گروهی می تواند فواید زیادی داشته باشد، از جمله تبادل نظر، رفع اشکال و افزایش انگیزه. با این حال، اگر گروه به درستی مدیریت نشود، می تواند به عاملی برای حواس پرتی تبدیل شود. گروهی را انتخاب کنید که اعضای آن هدف مشترکی داشته باشند و به قوانین مطالعه گروهی پایبند باشند. حتی در کلاس های آنلاین کلاسینار نیز می توانید با همکلاسی های خود گروه های مطالعه مجازی تشکیل دهید.
معرفی چند برنامه برای افزایش تمرکز
علاوه بر تکنیک های ذکر شده، برخی اپلیکیشن های موبایل نیز می توانند به شما در مدیریت زمان و افزایش تمرکز کمک کنند:
- Forest: Stay Focused: این برنامه با یک رویکرد جالب به شما کمک می کند تا روی کارتان متمرکز بمانید. شما یک دانه مجازی می کارید که در طول مدت زمانی که تعیین می کنید (مثلا ۲۵ دقیقه) به تدریج به یک درخت تبدیل می شود. اگر در این مدت از برنامه خارج شوید و به سراغ اپلیکیشن های دیگر بروید، درخت شما خشک خواهد شد. این برنامه برای پیاده سازی تکنیک پومودورو عالی است.
- Todoist: یک برنامه قدرتمند برای مدیریت وظایف و برنامه ریزی روزانه است. شما می توانید تمام کارهای مطالعاتی خود را در آن وارد کنید، برای آن ها مهلت تعیین کنید و اولویت بندی نمایید. دیدن لیست کارها و تیک زدن موارد انجام شده، حس خوبی از پیشرفت به شما می دهد.
- Noisli: این برنامه صداهای پس زمینه مختلفی مانند صدای باران، جنگل، کافی شاپ یا نویز سفید ارائه می دهد که می تواند به پوشاندن صداهای مزاحم محیط و ایجاد فضایی آرامش بخش برای تمرکز کمک کند.
- Freedom / BlockSite: این دسته از برنامه ها به شما امکان می دهند تا دسترسی به وبسایت ها و اپلیکیشن های خاصی را برای مدت زمان مشخصی مسدود کنید. اگر اراده کافی برای دوری از شبکه های اجتماعی یا سایت های خبری را ندارید، این برنامه ها می توانند کمک کننده باشند.
سخن پایانی
افزایش تمرکز یک مهارت است و مانند هر مهارت دیگری با تمرین و تکرار بهبود می یابد. انتظار نداشته باشید که یک شبه به بالاترین سطح تمرکز دست پیدا کنید. تکنیک های معرفی شده در این مقاله را امتحان کنید، ببینید کدام یک برای شما بهتر جواب می دهد و آن ها را به بخشی از روتین مطالعاتی خود تبدیل کنید. پلتفرم هایی مانند کلاسینار با ارائه ابزارهای نوین آموزشی، راه را برای یادگیری آنلاین هموارتر کرده اند، اما این شما هستید که با اراده و به کارگیری روش های صحیح می توانید از این فرصت ها به بهترین شکل استفاده کرده و به موفقیت تحصیلی دست یابید. به یاد داشته باشید که سرمایه گذاری روی توانایی تمرکز، سرمایه گذاری روی آینده شماست.